Onder het drukke historische centrum van Napels ligt een uitgebreid stelsel van tunnels, pleinen, grotten en waterbassins. Dit zijn restanten van de eeuwenoude stad Neapolis, oorspronkelijk gesticht door de Grieken en verder uitgebouwd door de Romeinen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden deze gangenstelsels door de inwoners van Napels gebruikt als schuilkelder. En nu kun je delen van ‘ondergronds Napels’ bezoeken, onder meer bij Napoli Sotterranea.
De eerste gangenstelsels van ondergronds Napels zijn het werk van de Grieken, die tufsteen nodig hadden voor de bouw van de stad Neapolis. Vervolgens breidden de Romeinen het ondergrondse netwerk flink uit met onder meer tunnels, leidingen en aquaducten. Met deze aquaducten voorzagen ze de inwoners van de stad van water. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Napels de meest gebombardeerde stad van Italië. De ondergrondse tunnels werden daarom als schuilkelders gebruikt en redden zo het leven van vele inwoners van de stad. Na de oorlog raakten de tunnels in verval, tot ze zo’n 30 jaar geleden werden gerenoveerd en werden opengesteld voor publiek.
De ingang van Napoli Sottorranea
Je kan op meerdere plekken in Napels de ondergrondse gangenstelsels bezoeken, met een tour onder begeleiding van een gids. Wij kozen voor de populairste tour bij Napoli Sotteranea, midden in het oude centrum van Napels. Maar ik noem ook een paar andere plekken in de stad waar je ondergronds Napoli kunt bekijken.
Napoli Sotterranea
Bij Napoli Sotterranea ga je via trappen 40 meter onder de grond, voor een tour door ruim 2000 jaar geschiedenis. Je komt langs een Grieks-Romeins aquaduct, tunnels, grotere ruimten en waterreservoirs.
Een van de waterreservoirs
Bijzonder zijn de Hypogeum Gardens, een kleine botanische tuin onder felle lampen. Het is 35 meter onder de grond vochtig genoeg voor de planten om te groeien en ze hebben geen last van schadelijke elementen als zure regen. Het tuintje wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Ook leuk was de geheime wijnkelder die van de kerk erboven was.
Onderduiken in de gangenstelsels
Tijdens de talloze bombardementen in de Tweede Wereldoorlog zochten ca. 40.000 inwoners van Napels bescherming in de ondergrondse tunnels. Het gangenstelsel en de andere ruimten werden intensief gebruikt als schuilkelder, soms voor langere perioden, en de herinneringen daaraan zijn nog te zien. Er is ook een klein oorlogsmuseum aan het eind van de tour.
Links een tank
Op sommige plekken was het nogal donker, daar gebruikten we de zaklamp van onze telefoon om bij te schijnen. Tijdens de tour loop je ook een stukje door een paar hele smalle en donkere doorgangen. Niet geschikt voor mensen met claustrofobie! Maar je kan dit stuk ook overslaan en in een grotere ruimte wachten tot de rest van de groep terug is.
Links een van de smalle gangen, rechts het bed boven het luik.
Theater van Nerone
Aan het eind van de tour verlieten we het gebouw en liepen we naar een straatje om de hoek. Daar betraden we een traditionele ‘basso’, een klein Napolitaans appartement op de begane grond. Onder een kleed en een bed bleek een luik verscholen te zitten. De trappen naar beneden leiden naar de restanten van het oude Grieks-Romeinse theater van Nerone, waar Keizer Nero zijn eigen kleedkamer had. In de gewelfde ruimte zie je oude muren, maar ook een glad gestucte muur. Dit is de achterkant van een huidig woonhuis dat dus deels in het theater is gebouwd.
Nog wat praktische informatie
Er zijn tours in het Italiaans en in het Engels. De tijden van de Engelstalige tours vind je op de website. Onze Engelstalige gids was door haar zware accent soms lastig te verstaan, maar ze was wel enthousiast aan het vertellen. Van tevoren reserveren is aan te raden. Mocht je te laat zijn met reserveren, dan kun je ook (op tijd) in de rij gaan staan voor een tour. Meestal word je dan alsnog toegelaten. Dat was bij ons in elk geval wel zo. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur en voor een skip-the-line ticket betaal je €15,- p.p. Wij kochten onze kaartjes bij de ingang en betaalden €10 voor een volwassene en €8 voor een kind*.
Adres: Piazza San Gaetano 68, aan de Via dei Tribunali
Aquaduct
Hier vind je al mijn tips voor een stedentrip Napels
Nog meer ondergronds Napels: La Neapolis Sotterrata
Ook bij La Neapolis Sotterrata op het Piazza San Gaetano kun je een stukje van ondergronds Napels zien. La Neapolis vind je schuin tegenover Napoli Sotterranea waar wij waren, aan de andere kant van de Via dei Tribunali. De opgravingen bevinden zich onder de kerk San Lorenzo Maggiore. Je ziet er onder meer restanten van wat straten en de Romeinse overdekte markt (macellum) die hier ooit was, met overblijfselen van een paar winkels, waaronder een bakker. Naast het ondergrondse gedeelte kun je ook de kerk San Lorenzo Maggiore bekijken en het bijbehorende museum. Je kan het ondergrondse deel met of zonder gids bezoeken, en je moet er ongeveer een uur voor uittrekken. Entree in 2024: €9,-*.
Adres: Piazza San Gaetano 316
Galleria Borbonica
Associazione Culturale Borbonica Sotterranea, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}
Buiten het historische centrum kun je naar Galleria Borbonica – ook wel bekend als de Bourbon-tunnel – vlakbij de haven van Napels. In 1853 werd begonnen met de aanleg van deze tunnel dwars door de berg Pizzofalcone, maar de tunnel is nooit helemaal afgemaakt. Omdat de tunnel maar één ingang en uitgang heeft, is het officieel geen tunnel maar een galerij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de tunnel gebruikt als schuilkelder. En daarna gebruikte de Napolitaanse politie de galleria als opslag voor in beslag genomen auto’s en vespa’s. Tijdens een tour zie je onder meer waterreservoirs en – onder een flinke laag stof – een verzameling oude auto’s en scooters. De Galleria Borbonica heeft meerdere ingangen waar je je tour kunt starten. Entree in 2024: €11,-*. Bestel je kaartjes van tevoren hier.
Adres: Vico del Grottone 4 en Via D. Morelli 61
Misschien ook leuk om te lezen:
– Prachtig Procida voor de kust van Napels
– Bezoek aan Pompeii vanuit Napels
– Sfeervolle straatjes en street art in Napels
* Prijzen voor het laatst gecheckt in januari 2024.