Het is zonnig en warm als we Auschwitz bezoeken; de bomen zijn mooi groen en de vogeltjes fluiten. Maar dit is Auschwitz. Zon en fluitende vogeltjes passen niet bij het beeld dat ik van Auschwitz heb. Ik heb getwijfeld of ik over ons bezoek aan Auschwitz zou gaan bloggen, en daarom heeft het ook even geduurd. Ik weet namelijk niet hoe ik onder woorden kan brengen wat ik daar heb gezien, de verhalen die ik heb gehoord. De ellende, de wreedheden, de wanhoop en het onvoorstelbare. Daarom houd ik het kort in mijn blog; je moet Auschwitz zelf ervaren.
Auschwitz I
We bezochten de voormalige concentratiekampen Auschwitz I en Auschwitz-Birkenau vanuit Krakau en werden rondgeleid door een gids. We kregen ‘oortjes’ in en via een microfoontje vertelde de gids ons over het leven in de kampen. Aan het begin van de rondleiding door Auschwitz liepen we onder de toegangspoort door met de bekende tekst ‘Arbeit macht frei’. Maar niet als je Joods was. De gids vertelde hoe het leven in Auschwitz eraan toe ging, vanaf het moment van aankomst. Over de selecties (wie was nuttig, wie niet), het werk, de leefomstandigheden, de medische experimenten en de gaskamers.
Een van de barakken
Portretten van slachtoffers van Auschwitz
De meeste mensen die in deze kampen terechtkwamen overleefden het niet. Sommigen wel, anderen hielden het er soms anderhalf jaar vol, maar de meesten hadden na aankomst nog maar een paar maanden – soms zelfs maar een paar weken of dagen – te leven.
Auschwitz-Birkenau
Niet ver van Auschwitz I ligt Auschwitz-Birkenau (Auschwitz II). In dit kamp eindigt de spoorlijn naast het beruchte perron waar na aankomst van de treinen de eerste selecties plaatsvonden. Het hoofddoel van dit kamp was massavernietiging. Om die reden werden er maar liefst vier gaskamers gebouwd.
Ik wist natuurlijk uit (geschiedenis)boeken en films al wat zich zo ongeveer heeft afgespeeld in de concentratiekampen, maar als je er rondloopt wordt het veel concreter. Het blijft onvoorstelbaar. Ook als je in Auschwitz geweest bent, de verhalen van de gids hebt gehoord en de kampen met eigen ogen hebt gezien. De barakken, het prikkeldraad, de spoorweg, de uitvergrote zwart-witfoto’s uit die tijd, de persoonlijke eigendommen van de Joodse slachtoffers, de gaskamers. Het wordt tastbaarder, je krijgt een duidelijker beeld van hoe het er was en het is een bijzonder (en onaangenaam) gevoel om rond te lopen op een plek waar zoveel verschrikkelijke dingen zijn gebeurd.
Auschwitz wel of niet bezoeken?
Moet je Auschwitz wel of niet bezoeken? Dat vroeg ik me van tevoren ook een beetje af. Maar het antwoord is ‘ja’, bezoek Auschwitz. Een bezoek aan Auschwitz voelt als een soort eerbetoon aan de slachtoffers van de concentratiekampen. Het maakt je bewuster van wat er destijds is gebeurd, en vooral ook: op wat voor schaal. En het is belangrijk om dat niet te vergeten. Als mijn kinderen oud genoeg zijn wil ik er om die reden weer heen, om het ze te laten zien.
Ook Auschwitz bezoeken, bijvoorbeeld tijdens een stedentrip Krakau? Dan kun je het beste van tevoren toegangskaartjes reserveren, zodat je zeker weet dat je naar binnen kunt.
Een bezoek aan Auschwitz praktisch
– De toegang tot Auschwitz is gratis. Het is wel aan te raden om van tevoren kaartjes te reserveren, want het aantal bezoekers dat tegelijkertijd naar binnen mag is beperkt.
– Je kunt Auschwitz bezoeken zonder gids, maar ik adviseer je om mee te gaan met een rondleiding met een gids. Je komt zoveel meer te weten over hoe het daar was. Voor een gids betaal je wel.
– Tijdens je bezoek aan Auschwitz moet je stil zijn, uit respect voor de slachtoffers.
– De maximale afmetingen van tassen die je wilt meenemen zijn 30x20x10 cm. Tassen worden gecontroleerd als je naar binnen gaat.
– Op sommige plekken mag je geen foto’s nemen. Dit wordt met borden aangegeven.
– Een bezoek aan Auschwitz wordt niet aangeraden voor kinderen jongeren dan 14 jaar.
– Persoonlijk advies: bezoek Auschwitz gewoon niet met kinderen jonger dan 14 of 15. Ook niet als ze nog te jong zijn om het te begrijpen. Auschwitz is een indrukwekkende plek waar het stil is, en waar mensen geëmotioneerd zijn. Gillende of rond rennende peuters of kleuters zijn storend. Houd daar rekening mee.